
Khutbah I
اَلسَّلَامُ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَةُ اللهِ وَبَرَكَاتُهُ
اَلْحَمْدُللهِ الْمَلِكِ الْمَنَّانِ. اَلَّذِىْ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا فِى سِتَّةِ اَياَّمٍ. أَشْهَدُ اَنْ لَااِلَهَ اِلَّااللهُ وَحْدَهُ لَاشَرِيْكَ لَهُ الْمَلِكُ الدَّيَّانُ، وَأَشْهَدُ اَنَّ سَيِّدَنَا مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَ رَسُوْلُهُ صَاحِبُ الْمَقَامِ وَخَاطِبُ اْلاُمَمِ
اَللَّهُمَّ فَصَلِّ وَسَلِّمْ وَباَرِكْ عَلَى سَيِّدِنَا وَمَوْلَانَا مُحَمَّدٍ الدَّاعِى اِلَى دَارِالسَّلاَمِ، وَعَلَى اَلِهِ وَاَصْحَابِهِ وَمَنْ تَبِعَهُمْ بِاِحْسَانٍ
أَمَّا بَعْدُ: فَيَا عِبَادَاللهِ أُوْصِيْكُمْ وَ إِياَّيَ بِتَقْوَى اللهِ حَقَّ تُقاَتِهِ وَلَاتَمُوْتُنَّ اِلَّاوَاَنْتُمْ مُسْلِمُوْنَ. فَقَدْ قَالَ اللهُ تَعَالَى فِى كِتَابِهِ الْكَرِيْمِ، اَعُوْذُ بِاللهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيْمِ: ظَهَرَ الْفَسَادُ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ بِمَا كَسَبَتْ أَيْدِي النَّاسِ لِيُذِيقَهُمْ بَعْضَ الَّذِي عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ. صَدَقَ اللهُ الْعَظِيْمُ
Sidang Jum’at ingkang berbahagia,
Puji saha syukur dhateng Ngarsa Dalem Allah Ta’ala, atas sedaya nikmat ingkang sampun kita tampi. Sae menika nikmat lahir (rizqi, kesehatan, lan kesempatan), ugi nikmat batin (iman lan Islam), lan ugi nikmat alam, termasuk bumi lan sedaya kekayaanipun.
Shalawat dalah salam katur konjuk wonten Ngarsa Junjungan kita Nabi Agung Muhammad shallallahu ‘alaihi wasalam.
Sidang Jum’at ingkang berbahagia,
Allah Ta’ala sampun dhawuh wonten ing al-Qur’an Surat al-Anbiya’ ayat 105:
َوَلَقَدْ كَتَبْنَا فِى ٱلزَّبُورِ مِنۢ بَعْدِ ٱلذِّكْرِ أَنَّ ٱلْأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِىَ ٱلصَّٰلِحُون
Artosipun: “Lan temen, ingsun wus nulis ana ing Zabur sak wuse katulis sak jroning Adz-Dzikr (Lauh Mahfuzh), menawa bumi iki bakal diwarisi kawula-kawula ingsun kang shaleh”.
Kita mangertosi, bilih alam dados penopang utami kagem gesang. Kados toya, tanah, tumbuhan, lan angin (udara), ugi bumi, lan sedaya kekayaanipun. Sedaya menika nikmat ingkang agung saking Ngarso Dalem Allah Ta’ala, lan manfangati kagem sedaya makhluk. Sahingga majibaken tumprap kita, njagi kelestarianipun.
Kita kagungan tanggung jawab njagi keseimbanganipun, supados bumi menika terawat kanthi sae. Amargi manungsa katakdiraken minangka khalifah (pemimpin) wonten bumi.
Kados ingkang sampun kadhawuhaken Allah Ta’ala wonten ing Surat al-Baqarah ayat 30:
وَإِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلَٰٓئِكَةِ إِنِّى جَاعِلٌ فِى ٱلْأَرْضِ خَلِيْفَةً …. الأية ( البقرة: 30)
Artosipun: “Lan (ngaweruhono), nalikane Pengeran ira dhawuh marang para Malaikat, sak temene ingsun (Allah) wus ndadekake manungsa minangka khalifah ing bumi.”
Manungsa, sak lintunipun kagungan hubungan dhateng Allah (hablum minallah), hubungan dhateng sesami (hablum minannas), ugi sampun ngantos kasupen, bilih manungsa kagungan hubungan lan tanggung jawab dhateng alam (hablum minal ‘alam).
Sidang Jum’at ingkang berbahagia,
Melestarikan bumi lan sedaya isinipun, dados amanah lan tanggung jawab kita sami secara umum. Secara khusus tugas lan tanggung jawab ipun pemimpin utawi imam, terkait kaliyan kebijakan. Ingkang kebijakan menika kedah berpihak dhateng masyarakat (publik). Kados wonten ing qa’idah fiqih ipun:
تَصَرُّفُ اْلإِمَامِ عَلَى الرَّعِيَّةِ مَنُوْطٌ بِالْمَصْلَحَةِ
Artosipun: “Kebijakan imam (pemimpin) marang warga/rakyat tergantung kemashlahatane.”
Intinipun, ingkang kedah kita perhatosaken inggih punika kemashlahatanipun, kagem masyarakat lan lingkungan.
Saking keterangan wonten nginggil, sampun jelas bilih tumindak sae (shaleh) dhateng alam (kalebet bumi) menika dados amanah lan tanggung jawab kita sami.
Keseimbangan lingkungan lan kepentingan masyarakat, kedah dados prioritas utami. Supados bumi menika saget “bersahabat“, nyaman, lan aman kagem warga lan lingkungan. Mboten namung kagem kita saat menika kemawon, nanging ngantos dumugi putra-wayah kita ing mbenjangipun.
باَرَكَ اللهُ لِىْ وَلَكُمْ فِى الْقُرْآنِ الْعَظِيْمِ. وَ نَفَعَنيِ وَ إِيَّاكُمْ بِمَا فِيْهِ مِنَ الْآياَتِ وَ الذِّكْرِ الْحَكِيْمِ وَتَقَبَّلْ مِنّىِ وَ مِنْكُمْ تِلاَوَتَهُ إِنَّهُ هُوَالسَّمِيْعُ اْلعَلِيْمُ. أَقُوْلُ قَوْلِيْ هَذَا وَاسْتَغْفِرُوْا اللهَ الْعَظِيْمَ لِيْ ولَكُمْ وَلِسَائِرِ الْمُسْلِمِيْنَ. فَاسْتَغْفِرُوْهُ مِنْ كُلِّ ذَنْبٍ، إِنَّهُ هُوَالْغَفُوْرُ الرَّحِيْمُ
Khutbah II
اَلْحَمْدُ للهِ الَّذِى بَشَّرَالْمُتَّقِيْنَ بِأَنَّ لَهُمُ الْحُسْنَى فِى الدُّنْيَا وَالْاَخِرَةِ. أَشْهَدُ اَنْ لَااِلَهَ اِلَّااللهُ وَحْدَهُ لَاشَرِيْكَ لَهُ. وَاَشْهَدُ اَنَّ سَيِّدَنَا مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَ رَسُوْلُهُ. اَللَّهُمَّ فَصَلِّ وَسَلِّمْ وَبَارِكْ عَلَى سَيِّدِنَا وَمَوْلَانَا مُحَمَّدٍ أَشْرَافِ الْمَخْلُوْقَاتِ، وَعَلَى اَلِهِ وَاَصْحَابِهِ اَهْلِ التَّقْوَى وَالْمَغْفِرَةِ
فَيَااَيُّهَا الْمُسْلِمُوْنَ! اِتَّقُوْااللهَ حَقَّ تُقَاتِهِ وَلَاتَمُوْتُنَّ اِلَّاوَاَنْتُمْ مُسْلِمُوْنَ. فَقَالَ اللهُ تَعَالىَ وَلَمْ يَزَلْ قَائِلاً عَلِيْمًا: اِنَّ اللهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّوْنَ عَلَى النَّبِيِّ يَأَيُّهَاالَّذِيْنَ اَمَنُوْا صَلُّوْا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوْا تَسْلِيْمًا
اَللَّهُمَّ صَلِّ وَسَلِّمْ وَبَارِكْ عَلَى سَيِّدِنَا وَمَوْلَانَا مُحَمَّدٍ وَعَلَى اَلِهِ وَصَحْبِهِ وَالتَّابِعِيْنَ وَارْضَ عَنْهُمْ بِرَحْمَتِكَ يَاأَرْحَمَ الرَّاحِمِيْنَ
اَللَّهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنِيْنَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ وَ الْمُسْلِمِيْنَ وَالْمُسْلِمَاتِ اَلْأَحْيَاءِ مِنْهُمْ وَاْلاَمْوَاتِ. اَللَّهُمَّ ادْفَعْ عَنَّا الْبَلاَءَ وَالْغَلَاءَ وَالْفَخْشَاءَ وَالْمُنْكَرَ وَالْمُخْتَلِفَةَ وَالشَّدَائِدَ وَالْمِحَنَ مَاظَهَرَ مِنْهَا وَمَابَطَنَ مِنْ بَلَدِنَا اِنْدُونِيْسِيَّا خآصَّةً وَمِنْ بُلْدَانِ الْمُسْلِمِيْنَ عَامَّةً. يَارَبَّ كُلِّ شَيْءٍ بِقُدْرَتِكَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ، اِغْفِرْلَنَا كُلَّ شَيْءٍ وَلَاتَسْىأَلْنَا عَنْ كُلِّ شَيْءٍ وَلَاتُحَاسِبْنَا فِى كُلِّ شَيْءٍ وَاَعْطِنَا كُلَّ شَيْءٍ. اِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ. رَبَّنَا آتِناَ فِى الدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِى اْلآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ
عِبَادَاللهِ ! إِنَّ اللهَ يَأْمُرُ بِاْلعَدْلِ وَاْلإِحْسَانِ وَإِيْتآءِ ذِي اْلقُرْبىَ وَيَنْهَى عَنِ اْلفَخْشآءِ وَاْلمُنْكَرِ وَاْلبَغْيِ يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُوْنَ وَاذْكُرُوا اللهَ اْلعَظِيْمَ يَذْكُرْكُمْ وَاشْكُرُوْهُ عَلىَ نِعَمِهِ يَزِدْكُمْ وَلَذِكْرُ اللهِ أَكْبَر
Teks Khutbah Jumat berbahasa Jawa edisi 9 Rabiul Akhir 1444 H / 4 November 2022 ini disusun oleh Kiai Ali Asmungi, Ketua PC LDNU Trenggalek; editor BNA/Imha.