Khutbah I
اَلسَّلَامُ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَةُ اللهِ وَبَرَكَاتُهُ
اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ الَّذِيْ خَلَقَ اْلاِنْسَانَ وَعَلَّمَهُ اْلبَيَانَ، وَاخْتَصَّهُ بِتَعَلُّمِ اْلعِلْمِ وَاْلحِكَمِ، أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلٰهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيْكَ لَهُ الْمَلِكُ الْحَقُّ الْمُبِيْنُ وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُوْلُهُ خَاتَمُ الْاَنْبِياَءِ وَالْمُرْسَلِيْنَ
اَللَّهُمَّ فَصَلِّ وسَلِّمْ وَباَرِكْ عَلَى سَيِّدِناَ وَمَوْلَانَا مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِهِ وَصَحْبِهِ صَلَاةً وَّسَلَامًا دَائِمَيْنِ مُتَلَازِمَيْنِ اِلَى يَوْمِ الْحِسَابِ. اَمَّا بَعْدُ: فَيَا عِبَادَاللهِ! اِتّقُوْاااللهَ حَقَّ تُقَاتِهِ وَلَاتَمُوْتُنَّ اِلَّاوَاَنْتُمْ مُسْلِمُوْنَ. فَقَدْ قَالَ اللهُ تَعَالَى فِى كِتَابِهِ الْحَكِيْمِ، أَعُوْذُ بِاللهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيْمِ الَّذِيْنَ يَسْتَمِعُوْنَ الْقَوْلَ فَيَتَّبِعُوْنَ اَحْسَنَهُ ۗ اُولٰۤىِٕكَ الَّذِيْنَ هَدٰىهُمُ اللّٰهُ وَاُولٰۤىِٕكَ هُمْ اُولُوا الْاَلْبَابِ.صَدَقَ اللهُ الْعَظِيْمُ
Hadirin Jamaah shalat Jum’ah ingkang dipun rahmati Allah Ta’ala!
Takwa dhateng Allah Ta’ala punika puncak ipun ngumawula. Pramila saking punika, mangga kita tansah ambudidaya ningkataken nilai ketakwaan kita dhateng Allah, kanthi ikhlas nindakaken sedaya perintahipun lan nebihi sedaya perintahipun.
Lan wajib kita syukur atas sedaya nikmat, terutami nikmat iman lan islam, sarta ngilmu pengetahuan ingkang sampun Allah anugerahaken.
Hadirin Jamaah shalat Jum’ah ingkang dipun rahmati Allah Ta’ala!
Dipun riwayataken, bilih wonten setunggalipun pemuda saking golongan Bani Israil badhe tindak thalabul ‘ilmi (ngudi ngilmu). Lajeng nabinipun Kaum Bani Israil, kepareng nimbali lan paring tigang nasihat dhateng pemuda kalawau. Ingkang wasiatipun nabi mengku ngilmunipun al awwaliin (golongan piyantun-piyantun awal) lan al aakhiriin (akhir zaman).
Tigang nasihat kasebat, yakni:
Pertama:
خَفِ اللهَ فِى السِّرِّ وَالْعَلَانِيَةِ
“Wedio marang Allah ing ndalem tingkah sirri (rahasia) lan ing ndalem tingkah ngedheng (terang-terangan).”
Kapindo:
وَامْسِكْ لِسَانَكَ عَنِ الْخَلْقِ وَلَا تُذَكِّرُكُمْ اِلَّا بِخَيْرٍ
“Ngekero lisanmu sangka (misuh) marang manungsa, aja nuturake marang sapa wae kejaba kelawan kebagusane.”
Kaping tiga:
وَانْظُرْ خُبْزَك الَّذِى تَأْكُلُهُ حَتَّى يَكُوْنَ مِنَ الْحلَاَلِ
“Niti-nitio ing roti (dhaharan) kang karep sira dhahar, sahingga sliramu dhahar sangka barang kang halal.”
Hadirin Jamaah shalat Jum’ah ingkang dipun rahmati Allah Ta’ala!
Saking riwayat ingkang kasebat wonten ngginggil saget kapendhet hikmahipun bilih, para penuntut ilmu kedah merhatosaken persyaratanipun supados ngilmunipun manfaat, ing antawis:
Pertama, dalam diri penuntut ilmu kedah terjagi kualitas utawi nilai ibadahipun, konsisten utawi ajek nindakaken sedaya perintahipun Allah lan nebihi dhateng sedaya awisanipun. Kapanpun, wonten pundi kemawon tempat lan dalam kondisi punapa kemawon, minangka bentuk raos ajrih dhateng Allah Ta’ala.
Kaping kalih, kedah njagi lisanipun saking pangucap kotor kados memfitnah, nyebaraken aib ipun piyantun sanes, lan sedaya ucapan-ucapan ingkang saget menyakiti manahipun piyantun sanes. Lan ingkang kaping tiga, para penuntut ilmu kedah dhahar saking dhaharan ingkang halal.
Hadirin Jamaah shalat Jum’ah ingkang dipun rahmati Allah Ta’ala!
Ngilmu ingkang manfaat saget mandhangaken manah, ingkang mancaraken cahaya keimanan lan mbuhaken ngamal kebagusan. Nabi Daud ‘alahissalam nate paring pitutur:
اَلْعِلْمُ فِى الصَّدْرِ كَالْمِصْبَاحِ فِى الْبَيْتِ
“Ngilmu kang manggon sak jeroning dada (ati), ibarat lentera (lampu) sak jeroning omah.”
Mugi-mugi Allah Ta’ala paring anugerah dhateng kita sedaya, ilmu ingkang barakah-manfaat dunia lan akhirat..
باَرَكَ اللهُ لِىْ وَلَكُمْ فِى الْقُرْآنِ الْعَظِيْمِ. وَ نَفَعَنيِ وَ إِيَّاكُمْ بِمَا فِيْهِ مِنَ الْأَياَتِ وَ الذِّكْرِ الْحَكِيْمِ وَتَقَبَّلَ مِنّىِ وَ مِنْكُمْ تِلاَوَتَهُ إِنَّهُ هُوَالسَّمِيْعُ اْلعَلِيْمُ. أَقُوْلُ قَوْلِيْ هَذَا وَأَسْتَغْفِرُاللهَ الْعَظِيْمَ لِيْ ولَكُمْ وَلِسَائِرِ الْمُسْلِمِيْنَ. فَاسْتَغْفِرُوْهُ مِنْ كُلِّ ذَنْبٍ، إِنَّهُ هُوَالْغَفُوْرُ الرَّحِيْمُ
Khutbah II
اَلْحَمْدُ للهِ الَّذِى بَشَّرَالْمُتَّقِيْنَ بِأَنَّ لَهُمُ الْحُسْنَى فِى الدُّنْيَا وَالْاَخِرَةِ. أَشْهَدُ اَنْ لَااِلَهَ اِلَّااللهُ وَحْدَهُ لَاشَرِيْكَ لَهُ. وَاَشْهَدُ اَنَّ سَيِّدَنَا مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَ رَسُوْلُهُ. اَللَّهُمَّ فَصَلِّ وَسَلِّمْ وَبَارِكْ عَلَى سَيِّدِنَا وَمَوْلَانَا مُحَمَّدٍ أَشْرَفِ الْمَخْلُوْقَاتِ، وَعَلَى اَلِهِ وَاَصْحَابِهِ اَهْلِ التَّقْوَى وَالْمَغْفِرَةِ
فَيَااَيُّهَا الْمُسْلِمُوْنَ! اِتَّقُوْاااللهَ حَقَّ تُقَاتِهِ وَلَاتَمُوْتُنَّ اِلَّاوَاَنْتُمْ مُسْلِمُوْنَ. فَقَالَ اللهُ تَعَالىَ وَلَمْ يَزَلْ قَائِلاً عَلِيْمًا: اِنَّ اللهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّوْنَ عَلَى النَّبِيِّ يَأَيُّهَاالَّذِيْنَ اَمَنُوْا صَلُّوْا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوْا تَسْلِيْمًا
اَللَّهُمَّ صَلِّ وَسَلِّمْ وَبَارِكْ عَلَى سَيِّدِنَا وَمَوْلَانَا مُحَمَّدٍ وَعَلَى اَلِهِ وَصَحْبِهِ وَالتَّابِعِيْنَ وَارْضَ عَنْهُمْ بِرَحْمَتِكَ يَاأَرْحَمَ الرَّاحِمِيْنَ. اَللَّهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنِيْنَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ وَ الْمُسْلِمِيْنَ وَالْمُسْلِمَاتِ اَلْأَحْيَاءِ مِنْهُمْ وَاْلاَمْوَاتِ. اَللَّهُمَّ ادْفَعْ عَنَّا الْبَلاَءَ وَالْغَلَاءَ وَالْفَخْشَاءَ وَالْمُنْكَرَ وَالْمُخْتَلِفَةَ وَالشَّدَائِدَ وَالْمِحَنَ مَاظَهَرَ مِنْهَا وَمَابَطَنَ مِنْ بَلَدِنَا اِنْدُونِيْسِيَّا خآصَّةً وَمِنْ بُلْدَانِ الْمُسْلِمِيْنَ عَامَّةً. يَارَبَّ كُلِّ شَيْءٍ بِقُدْرَتِكَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ، اِغْفِرْلَنَا كُلَّ شَيْءٍ وَلَاتَسْىأَلْنَا عَنْ كُلِّ شَيْءٍ وَلَاتُحَاسِبْنَا فِى كُلِّ شَيْءٍ وَاَعْطِنَا كُلَّ شَيْءٍ. اِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ. رَبَّنَا آتِناَ فِى الدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِى اْلآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ.وَالْحَمْدللهِ رَبِّ الْعَالَمِيْنَ
عِبَادَاللهِ ! إِنَّ اللهَ يَأْمُرُ بِاْلعَدْلِ وَاْلإِحْسَانِ وَإِيْتآءِ ذِي اْلقُرْبىَ وَيَنْهَى عَنِ اْلفَخْشآءِ وَاْلمُنْكَرِ وَاْلبَغْيِ يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُوْنَ وَاذْكُرُوا اللهَ اْلعَظِيْمَ يَذْكُرْكُمْ وَاشْكُرُوْهُ عَلىَ نِعَمِهِ يَزِدْكُمْ وَلَذِكْرُ اللهِ أَكْبَرْ
Teks Khutbah Jumat berbahasa Jawa edisi 26 Rabiulakhir 1445 H / 10 November 2023 ini disusun oleh Kiai Ali Asmungi, Ketua PC LDNU Trenggalek; editor BNA/Imha.